Het is soms best lastig om in beweging te komen, vooral als je ’s morgens nog lekker warm onder de dekens ligt, de slaap nog in je hoofd en ledematen. De ene keer spring je zo uit bed en ga je direct aan de slag, een andere keer draai je je liever nog even om en laat je de dromen nog even door je hoofd spoken. Een bodem die lang …Lees meer

Landbouw en natuur lijken tegenwoordig haaks op elkaar te staan. Van oorsprong was de landbouw echter heel duurzaam. Duizenden jaren geleden, na de laatste ijstijd, waarin het klimaat op aarde stabiliseerde, verdween de noodzaak om rond te trekken. De mens vestigde zich steeds vaker op een vaste plek. Men ontdekte dat je de aarde kon bewerken zodat je eetbare gewassen kon telen. Men merkte ook dat de gewassen beter gingen …Lees meer

We hebben het soms wel over vaderland of vadertje tijd, maar waarom zeggen we eigenlijk moeder aarde? Waar komt dat vandaan? Het is een begrip uit vervlogen tijden, toen men het ook had over de schoot van de aarde. Vroeger toen ik nog klein was, zat ik graag op mijn moeders schoot. Ik ben daaruit voortgekomen en het was er warm, veilig en geborgen. Ze heeft ooit vruchtbaar zaad in …Lees meer

Ja hoor, het is onmiskenbaar voorjaar. 17 graden Celsius op de meter en de citroenvlinders dartelen om ons heen. Hoogste tijd voor een voorjaarsbeurt in de tuin. Snoeien, bemesten en eindelijk die oude rommel … nee, niet opruimen, maar verkruimelen en dan op de grond laten liggen. Ik ving laatst een gesprek op tussen twee wormen die hun kopje boven het maaiveld van een keurig netjes schoongemaakte tuin uitstaken. Geen …Lees meer

Afgelopen zomer was ik op Texel bij mensen op bezoek. We bekeken hun moestuin op een tuinencomplex aan de rand van het dorp. De zandgrond was goed vruchtbaar geworden door de vele zelfgemaakte compost. Ze konden er goed van eten en er bleef voldoende over voor de vogels en de slakken. Maar waar ze last van hadden, was een klein plantje met witte bloempjes en een geel hartje. Knopkruid, een …Lees meer

Je zou het niet zeggen met zo’n stralend zonnetje en 27°C op de meter, maar toch is de herfst merkbaar aan het invallen. Vruchten rijpen, zaden ontwikkelen zich volop. De energie en voedingsstoffen die hiervoor nodig zijn, haalt de plant uit het blad. Dat verliest zijn kracht en valt ten prooi aan allerlei opruimorganismen, zoals schimmels en insecten. Meeldauw, schurft, kevers en slakken doen zich er tegoed aan. Er ontstaan …Lees meer

Een zwoele zomeravond in juli. Ik moet terugdenken aan de vele houtvuurtjes en kampvuren die ik heb meegemaakt of zelf heb ontstoken. Naarmate de avond vorderde en het donker werd, konden de vlammen haast hypnotiserend werken. Totdat een vonk die op me afsprong, mij uit de droom wekte. Zo’n vuur kan zeer aangenaam en weldadig aandoen en levensreddend bij ijzige kou zijn. Maar als het ongecontroleerd wild om zich heen …Lees meer

Terwijl voor mijn ogen een merel een dikke engerling uit het gras pulkt, denk ik terug aan onze wandeling door Twente vorig weekend. We liepen door een vrij ongerept bos. Het was druilerig weer en we kwamen bijna geen andere wandelaars tegen. De ongereptheid gaf een weldadige rust. De bomen stonden niet netjes in het gelid, zoals bij een aangeplant bos. Het waren duidelijk zaailingen. Hele stukken met jonge berken …Lees meer

Tijdens de paasdagen liepen we over een landgoed bij Diepenheim. Bij een poel stond een bankje. Terwijl ik in het zonnetje rustig van mijn boterham zat te genieten, had mijn wederhelft allemaal gaatjes en insecten ontdekt aan de rustig oplopende zuidhelling van de poel. Honderden gaatjes waren er te zien, en hier en daar kropen er vleugelige insecten in of uit. Ze waren allemaal nogal zwart en grijs, maar verschillend …Lees meer

We zijn allemaal geboren met een groen hart. Logisch want we komen voort uit de natuur en we bestaan bij de gratie van de natuur. En toch zijn we hard om weg om diezelfde natuur om zeep te helpen. We worden steeds grijzer, met steeds meer beton, grind en bloembakken. Hoe komt dat toch? Of is het nu juist ons streven om groen te zijn wat ons grijzer maakt? ‘Het …Lees meer

De laatste tijd is stikstof veel in het nieuws. We hebben er genoeg van, of beter nog: we hebben er teveel van. Hoe komt dat toch? Waar is het mis gegaan? Ik ben gek op terugblikken. Laten we eens zo’n 100 jaar terug gaan. Toen werd uitgevonden hoe je stikstof kunstmatig uit aardgas kunt halen. Die ‘kunstmest’-stikstof is makkelijk oplosbaar in water en zorgt voor een explosieve groei van planten. …Lees meer

Alweer een jaar voorbij. Het traditionele moment voor een terugblik. Laten we deze keer eens iets verder terug kijken dan het afgelopen jaar. Zo’n 3,65 miljard jaar geleden bijvoorbeeld. De aarde was toen nog vulkanisch gebied met giftige gassen. Eenvoudige levensvormen als plasma’s ontstonden. Maar ook een eencellig organisme dat onze oudste gemeenschappelijke voorouder is, LUCA (Last Universal Common Ancestor) geheten. Uit Luca ontstonden eencellige organismen, zo krachtig in hun …Lees meer

Wat een prachtig schouwspel weer, die kleurenpracht van het najaar. Allerlei soorten geel, oranje en bruin. De esdoorns en amerikaanse eiken zorgen voor een Hollandse ‘indian summer’ met hun felle roodschakeringen. Ook de uitheemse bomen als ijzerhout en amberboom zorgen voor prachtige kleurpaletten. Als je zo’n verkleurend blad bekijkt, dan is het mooi om te zien hoe het bladgroen zich langzaam terugtrekt, in elk blad op zijn eigen manier en …Lees meer

Stap maar in en reis maar mee op mijn spoor. Vergeet uw plunjezak niet mee te nemen, want er moet wel gewerkt worden. Houdt u vast, we gaan op weg naar de wortelpunten van de berk. Wij, schimmels, staan in nauw contact met de fijnste uiteinden van de haarwortels die zo in staat zijn om voedsel uit te wisselen. In uw bagage zit onder andere zink, ijzer, koper, calcium, magnesium, …Lees meer

Psssst, kom gauw mee. Weg uit die mollengang, want Momfer lust mij rauw. Maak je maar wat smaller. Kruip achter mij aan en betreed mijn koninkrijk. Sommigen noemen mij onderkruipsel of gebruiken mijn naam om aan te geven hoe laag ze iemand vinden. Gelukkig zijn er steeds meer, die mij op waarde weten te schatten. Dit jaar op Prinsjesdag is er zelfs een grondrede aan mij gewijd. Ik zal Peter …Lees meer

Deze kant op graag, maakt u zich maar wat kleiner en kruipt u achter mij aan. U betreedt hier mijn rijk. Blijf vlak achter mij, anders verdwaalt u in mijn gangenstelsel. Ze noemen mij bruine slechtziende rakker en zien mij als een verrader, maar komt u met mij mee. Ik toon u mijn leven in de hoop dat u daarna het antwoord weet op de vraag: ‘Wie is …  de …Lees meer

Er is één ding dat ik heel graag doe: de kop in het zand steken. Niet met de ogen dicht, maar wagenwijd open om te kijken wat er zich in de grond afspeelt. Wat leeft er nu eigenlijk allemaal in die bovenste laag aarde? Grofweg de buitenste meter van de aardkorst? De teeltlaag waar zich de meeste plantenwortels bevinden, waar het krioelt van de beestjes, schimmels en bacteriën. Dit is …Lees meer

Beetje zon, beetje bewolkt, beetje wind, (klein) beetje regen. Graadje of 20. Echt ouderwets Hollands zomerweer. Ideale omstandigheden om de hagen onder handen te nemen. Want veel hagen kunnen er niet zo goed tegen als ze bij felle zon geknipt worden. Het loof dat lang in de schaduw heeft gezeten verbrandt dan en wordt geel en bruin. De haag gaat er niet dood van, maar krijgt wel een klap. Vooral …Lees meer

We waren er even een paar dagen vantussen, mijn lief en ik. Met de camper, zonder hond. Echt rust. Genieten dus. Mijn vrouw was op een van die dagen jarig. Ik dacht, laat ik eens gek doen en fietste ’s morgens vroeg naar de naburige akker. Daar stonden een paar hectares met bijna uitgebloeide pioenrozen. Pal ernaast een akker met  rogge. Toen ik daar allemaal mooi bloeiende akkerkruiden in zag …Lees meer

Ik krijg weleens te horen dat ik zoveel over tuinen weet. Dat streelt me. Tegelijkertijd besef ik ook dat ik nog zoveel niet weet. En ook dat ik dingen vergeet. Dan bedoel ik niet alleen feitjes en weetjes. Ik bedoel dan meer grote dingen, systeemdingen. Zo was ik afgelopen vrijdag bij een lezing over plaagdieren. Suze Peters, die daar het mooie ‘Plaagdierboek’ over heeft geschreven, vertelde ons allerlei leuke feitjes. …Lees meer

Eindelijk, het heeft weer geregend. Al weer een paar dagen en ook flinke hoeveelheden. Het dorre stof is van de bladeren gespoeld en alles ziet er weer fris en levendig uit. Al schrijvend kijk ik op de achtertuin waar de hele ochtend vogels druk doende zijn. Ik zie een stel mussen met plukken mos en gras in de bek, het zoveelste nestje dit jaar? Toen het net geregend had zag …Lees meer